Schijn van wederopbouw in Syrië bedriegt (#HearMeToo)

Syrische vrouwen schetsen een alarmerend beeld van hun vaderland. Steun en solidariteit met de Syriërs is harder nodig dan ooit.

Het Binnenhof kleurde vorige week oranje. Ter ere van de wereldwijde VN-campagne Orange The World, die internationaal aandacht vraagt voor geweld tegen meisjes en vrouwen. In de sociale media gebeurt dit via de hastag #HearMeToo.

Geweld tegen vrouwen is een wereldwijd en bekend probleem. Minder bekend is hoezeer vrouwen en meisjes in Syrië lijden onder ernstige vormen van geweld. In aansluiting op de campagne Orange The World voeren tweehonderdvijftig Syrische vrouwen actie, in heel Syrië én op internationaal niveau. #Spreekmetluidestem is de hashtag van het landelijke netwerk ‘Anna Hiya’ (‘Ik ben Zij’).

De Syrische activisten, onder wie een woordvoerster van Anna Hiya, schetsten afgelopen week in Den Haag een alarmerend beeld van hun vaderland. Een land dat in wederopbouw zou moeten zijn, waar de opstand is neergeslagen, waar president Assad weer stevig in het zadel zit en IS grotendeels is verdreven.

Toegenomen rechteloosheid

Naast de 6,4 miljoen Syriërs die wisten te vluchten, zijn er 4,4 miljoen ontheemden, die in het land rondzwerven. Omdat het land onveilig is, omdat hun huizen zijn verwoest of omdat ze om andere redenen niet naar hun stad kunnen terugkeren. Bijvoorbeeld naar Raqqa, het voormalig bolwerk van IS. Niet alleen vanwege de totale destructie, of vanwege de landmijnen — wellicht nog het meest vanwege de allesoverheersende geur van ontbindende lijken onder het puin, naar verluidt vele duizenden. Er heeft zich nog niemand gemeld om deze lichamen te bergen. De burgers van Raqqa kunnen niet terugkeren naar de stad die hun de adem beneemt en hen herinnert aan buren, naasten en familie die overal kunnen liggen. Laat staan dat ze aan wederopbouw kunnen denken.

Dit zijn beelden van een humanitaire ramp, die tot in detail en luid en duidelijk wordt verwoord door een deel van het Syrische volk, dat er alles aan probeert te doen om zichzelf hoorbaar te maken: #HearMeToo. Vrouwen, inmiddels in de meerderheid in het land waar zoveel soldaten en rebellen zijn gedood, schetsen een beeld van toegenomen rechteloosheid. Aan het hoofd van 80 procent van de Syrische huishoudens staat een vrouw. Dat maakt hun positie zwakker dan ooit tevoren, ook omdat ze makkelijk te gebruiken zijn in het machtsspel van de overheid, die alle oppositie in de kiem wil smoren. Bedreigingen, verkrachtingen en verdwijningen zijn aan de orde van de dag. Verkrachting is een politiek wapen tegen vrouwen geworden, stellen de Verenigde Naties in een recent rapport. Meer dan 220.000 mensen zitten gevangen in Assads gevangenissen. Ook daar zijn vrouwen in de meerderheid, waardoor het regime hun families kan chanteren.

Luide Syrische stem

Dit is slechts een greep uit de verhalen die ons voorstellingsvermogen te boven gaan. Stélden we ze ons maar voor. Wilden we ze maar zien. Maar we kijken weg. IS is uitgeschakeld, aan de heerschappij van Assad valt niet meer te tornen en de westerse coalitie, geleid door een Amerikaanse president die alleen in termen van handelsbelang denkt, wil simpelweg de portemonnee niet trekken voor wederopbouw en betere vluchtelingenopvang. Maar kunnen we de ogen sluiten voor een probleem dat het Westen zelf heeft verergerd? Willen we een onbeschermd volk aan zijn lot overlaten?

Het spook van Syrië zal ons blijven achtervolgen. Onze buren kloppen op de deur, nieuwe migraties en burgerdoden staan ons te wachten. Bovendien klinkt de luide Syrische stem in onze oren. Het Westen kan veel meer doen, stelt zij.

Solidariteit en steun

In het land zelf pleiten de Syrische vrouwen voor wetgeving die vrouwen beschermt tegen seksuele uitbuiting, kindhuwelijken en huiselijk geweld. Hun belangrijkste boodschap is dat een politieke overgangsregeling alleen mogelijk is als alle (vrouwelijke) gevangenen worden vrijgelaten. De Syriërs zullen geen vredesproces vertrouwen als niet ook wordt gesproken over de vrijlating van deze enorme aantallen gevangenen. Iedereen heeft een of meer familieleden die zijn verdwenen of gevangen genomen.

De Syrische vrouwen wijzen al jaren op het belang van VN-resolutie 1325, die vrouwen gelijkwaardig en integraal deel laat uitmaken van het politieke vredesproces. Het zijn deze vrouwen die een andere toekomst voor Syrië mogelijk maken. In Nederland, Brussel en Parijs roepen zij op tot solidariteit en steun. Ondersteun de netwerken van Syrische vrouwen en andere maatschappelijke initiatieven die al jaren van binnenuit werken aan een rechtvaardig, geweldloos en vrij Syrië. Syrië gaat ons allemaal aan, zeker zolang onze buren naast een vernietigd heden en verleden, ook geen toekomst hebben.

Esseline van de Sande is sociaal-veranderkundige en essayiste, en woonde en werkte jaren in Damascus.

Tineke Bennema werkte in het Midden-Oosten.

Recente berichten

Recente reacties

    Archieven

    Categorieën

    Meta

    Deze website gebruikt cookies om uw ervaring te verbeteren. Door op de 'accepteer' knop of andere links in de site te klikken, geeft u aan hiermee akkoord te gaan.