Egypte voorbeeld op het gebied van duurzaamheid?
Lovende woorden sprak Frans Timmermans over Egypte. Het land zou een leidende rol spelen als het gaat om ontwikkeling en duurzaamheid in het Midden-Oosten. Is Egypte daadwerkelijk een pionier, of spelen andere afwegingen van de Europese Commissie hier een rol?
Begin oktober vertoefde Frans Timmermans, vicevoorzitter van de Europese Commissie, een aantal dagen in de Egyptische hoofdstad Caïro. Timmermans was daar samen met onder meer Christian Berger, EU-ambassadeur in Egypte, te zien bij de grootste toeristische trekpleister van het land. Wie in Egypte is kan een bezoekje aan de piramides namelijk niet aan zich voorbij laten gaan.
Dat neemt niet weg dat Timmermans voornamelijk in Cairo was voor serieuze zaken. De voortrekker van de Europese Green Deal woonde een conferentie over milieu en klimaatactie bij. Daarnaast sprak hij met de Egyptische minister van milieu en ging hij samen met de Egyptische minister voor internationale samenwerking ondergronds voor een bezoek aan een nieuw metrostation dat werd gefinancierd met EU-geld.
Opmerkelijk aan Timmermans’ bezoek was een uitspraak die hij deed in een interview voor Sky News Arabia. Timmermans gaf aan dat ‘Egypte heeft laten zien een echte leider te zijn op het gebied van ontwikkeling en duurzaamheid’. Lovende woorden dus over het land waar president Abdel Fattah Al-Sisi de teugels strak in handen heeft. Maar is Egypte echt zo’n leider op dit vlak? En is het wel verstandig om dit soort uitspraken te doen over een dictatoriaal regime?
Een nieuw begrip
Op het gebied van duurzaamheid gebeurt er wel degelijk wat in Egypte, maar voor de doorsnee Egyptenaar heeft het in het dagelijks leven geen prioriteit. ‘Duurzaamheid is voor veel mensen hier een nieuw begrip’, zegt Hossam Emam, medeoprichter van jongerenorganisatie LCOY Egypt. De missie van LCOY (Local Conference Of Youth) is het samenbrengen van jongeren in Egypte om klimaat- en milieu gerelateerde onderwerpen te bespreken. ‘Omdat duurzaamheid zo’n nieuw begrip is in Egypte, proberen we er meer aandacht voor te vragen.’ Dat duurzaamheid iets is waar nog maar weinig Egyptenaren warm voor lopen merkt ook Egypte-correspondent Eduard Cousin: ‘Het is echt de bewuste elite die daar mee bezig is.’
De Egyptische overheid zit niet stil als het gaat om duurzaamheid. ‘De overheid heeft verschillende projecten op het gebied van duurzaamheid en milieu,’ zegt Emam. Als voorbeeld noemt hij de ontwikkeling van het transport in Egypt. ‘Er is een aantal grote projecten. Er wordt een monorail aangelegd. Die is elektrisch en is dus beter voor de luchtkwaliteit. Ook wordt er gewerkt aan een hogesnelheidstrein, wordt de metro in Caïro uitgebreid en neemt het aantal elektrische bussen toe.’
Scepsis
Dat er wat gebeurt in Egypte als het gaat om duurzaamheid ontkent Cousin niet, maar toch is hij sceptisch. ‘Ze hebben een enorm zonnepark gebouwd. Het grootste ter wereld. Dat is natuurlijk top. Het is alleen jammer dat Egypte ook drie gigantische gascentrales gebouwd heeft.’
Ook zet Cousin zijn vraagtekens bij de ontwikkeling van het transport in Egypte. ‘Hartstikke goed dat de metro wordt uitgebreid. Het is alleen een project dat om de haverklap stilligt, omdat Egypte niet meer betaalt aan het bedrijf dat aan de metro werkt en daardoor op een gegeven moment stopt met het project. Timmermans bezoekt dan die metro, maar dat er jaren over gedaan wordt om die aan te leggen wordt hem niet verteld.’
Volgens Cousin ligt de prioriteit van het regime ook helemaal niet bij de aanleg van een duurzame metro. ‘Er worden gigantisch veel wegen aangelegd. Dat gaat allemaal ten koste van groen. Groene lanen worden omgegooid en er komen fly-overs overheen. Snelwegen gaan bijna door huizen heen en kunnen letterlijk vanaf balkons worden aangeraakt. Een groene strook in de Caireense wijk Maadi wordt omgetoverd tot een grote snelweg. Is het duurzaam om zoveel nieuwe wegen te bouwen ten koste van heel veel groen? Lijkt me niet.’
Steden in de woestijn
Daarnaast stampt Egypte volledige steden uit de grond in de woestijn. Er moeten wegen worden aangelegd om de nieuwe steden bereikbaar te maken en er moet water naar de steden versleept worden om ze leefbaar te maken. Allebei verre van duurzaam. ‘Ik snap dat je niet nog meer vruchtbare landbouwgrond wil volbouwen voor woonruimte en dat je dus in de woestijn wil bouwen, maar het gaat in die nieuwe steden helemaal niet om woonruimte voor de gewone Egyptenaar. Het gaat om villawijken, ministeries, sportstadions, businessdistricten en misschien een klein beetje sociale huur voor wat werkers,’ aldus Cousin.
Volgens hem zou de Egyptische overheid een stuk duurzamer handelen wanneer ze de huidige huurstructuren zouden aanpakken. ‘Er is een enorme bouwwoede, terwijl er ontzettend veel leeg staat in Caïro en op andere plekken. De huurmarkt in Egypte zit namelijk heel moeilijk in elkaar. Er zijn oude huurcontracten waardoor je bijna gratis kunt wonen. Als mensen met zo’n oud huurcontract gaan verhuizen zeggen ze zo’n oud contract nooit op. Hierdoor staat er veel leeg en is er gigantisch veel vervallen. Dus als je echt duurzaam wilt zijn kun je beter dit aanpakken dan buiten de stad een volledig nieuwe wijk bouwen.’
Naast dat Cousin twijfelt aan de effectiviteit van het Egyptische beleid denkt hij ook dat de Egyptische regering niet per se tot actie overgaat omdat ze zelf de gevolgen van klimaatverandering merken. ‘Het is voor hen strategisch gewoon heel prettig. Ze kunnen er goede sier mee maken in Europa en er geld voor krijgen. Als het regime ergens belang bij heeft doen ze het.’
Emam is inschikkelijker, maar ziet ook ruimte voor verbeteringen. ‘We doen het al beter dan in het verleden, maar ik denk dat we nog beter kunnen. We hebben hier alleen wel middelen voor nodig en die zijn beperkt. We zitten namelijk in een moeilijke situatie sinds de revolutie’, zegt hij. ‘Egypte moet haar economie opbouwen. Iets als infrastructuur is hiervoor enorm belangrijk en daarom de grootste focus van de overheid.’
De uitspraak van Timmermans liet al zien dat de Europese Commissie positief is over het duurzaamheidsbeleid van Egypte. In een schriftelijke reactie aan Het Grote Midden Oosten Platform liet de Europese Commissie weten dat Egypte de afgelopen jaren belangrijke stappen heeft gezet op het gebied van klimaatactie, milieu en energie. De uitgifte van de eerste groene staatsobligaties in de MENA-regio, investeringen in hernieuwbare energiebronnen en ambitieuze doelstellingen op dit gebied zouden hier voorbeelden van zijn. Volgens de Europese Commissie maakt dit Egypte één van de koplopers op het gebied van klimaatactie in het Midden-Oosten.
Daarnaast zegt de Europese Commissie internationale partners zoals Egypte nodig te hebben om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C. Egypte zou veel potentie hebben om klimaatverandering tegen te gaan, vooral in de energie-, industrie- en transportsector. Iets waar wel structurele transformaties voor nodig zijn.
Egypte als voorbeeld?
Cousin denkt dat de uitspraken van Timmermans en de Europese Commissie niet alleen te maken hebben met het tegengaan van klimaatverandering. Volgens hem gaat er veel meer schuil achter deze uitspraken. ‘Je ziet sowieso dat leiders uit Europa enorm positief zijn over Egypte. Ik denk dat dit te maken heeft met dat Europa Egypte ziet als iets levensgevaarlijks met honderd miljoen mensen en een enorm migratiepotentieel. Op dit moment migreren er niet veel mensen. Dit komt deels doordat er geen oorlog is in het Egypte en het er redelijk stabiel is, maar vooral doordat Egypte gewoon heel goed de grenzen dicht houdt. Maar als hier iets misgaat kan er opeens weer een vluchtelingencrisis ontstaan.’ Iets waar de EU bang voor is.
‘Wat ik van diplomaten hoor is dat Europese landen wel wat harder zouden willen optreden als het om mensenrechten gaat. Egypte blijft toch een beetje een ongemakkelijke partner die mensen executeert en alle vrijheden keihard onderdrukt, maar dat de angst voor migratie daarvoor een te grote rol speelt,’ aldus Cousin.
‘Veel Europese leiders hebben nu zoiets van: het regime houdt het redelijk stabiel in Egypte, dus moeten we daar maar mee dealen. En voor Europa betekent dat dan blijkbaar enorm slijmen. Het is een schaamteloze tactiek.’ Volgens Cousin is dit natuurlijk waanzin. ‘Toen de revolutie tegen president Mubarak uitbrak, viel iedereen in Europa over elkaar heen: hoe hebben wij zo’n repressieve dictator dertig jaar lang kunnen ondersteunen onder het mom van stabiliteit? De bevolking heeft er zo onder geleden. En nu doe je dus precies hetzelfde met een nog veel brutere dictator.’
Cousin begrijpt zelf ook wel dat er angst is voor migratie en dat Europa Egypte te vriend moet houden, maar vindt het zeker niet nodig dat Timmermans zegt dat Egypte een ware leider is op het gebied van duurzaamheid en ontwikkeling. ‘Je kunt met een land zakendoen en goede relaties onderhouden, zonder onware uitspraken te doen over hoe geweldig ze zijn. Op deze manier steunt Timmermans alleen maar de propagandamachine van een militaire dictator. Dit soort uitspraken worden namelijk gebruikt door de Egyptische media om te laten zien hoe geweldig Europa Egypte vindt.’
Cousin vindt het dan ook kwalijk dat de EU-delegatie in Egypte ervoor kiest om enkel de lovende quote van Timmermans de wereld in te sturen via hun Twitterpagina. ‘Alsof ze willen dat iedereen ziet hoe geweldig wij als EU Egypte vinden. Is dat echt wat je wilt doen? Je moet samenwerken, maar wil je echt uitdragen dat je ze fantastisch vindt?’
Deel dit bericht via
Recente reacties