De Libanese vallei die in opstand kwam, of: hoe milieuactivisten het corrupte gezag tartten

Toen Paul Abi Rached in de jaren negentig zijn studie rechten had afgerond, lag zijn land in puin door de burgeroorlog die net was afgelopen en vijftien jaar had gewoed. Hij besefte dat jonge Libanezen zich nauwelijks bewust waren van milieu en duurzaamheid. Dus in plaats van te gaan werken in zijn vakgebied - rechten - werd hij een activist: hij wijdde zich voortaan 'natuureducatie'. Hij pakte zijn gitaar op en schreef liedjes over het belang van de natuur. Later stichtte hij de milieuorganisatie T.E.R.R.E. Liban en werd als voorzitter van de Libanese milieubeweging een centrale figuur in het Libanese maatschappelijk middenveld.

Van 2014 tot de zomer van 2020 speelde Paul Abi Rached een hoofdrol in een reeks van protesten tegen dammen, die culmineerden in een campagne tegen de bouw van de dam in de Bisri-vallei. Hoewel de dam door de overheid als oplossing voor de watertekorten in Beiroet werd gepresenteerd, zou hij volgens veel experts schadelijk zijn voor het milieu. Het project zou landbouwgrond, archeologische vindplaatsen en bestaansmiddelen van de lokale bevolking vernietigen en het risico op een aardbeving vergroten. Afgelopen februari deelde Paul tijdens een online evenement met het Green MENA Network zijn ervaringen met de ‘Save the Bisri Valley’ -campagne. Gepassioneerd zette hij uiteen hoe de campagne een succes werd.

Bisri-vallei

De Bisri-vallei is een mooie, brede en vruchtbare vallei in Zuid-Libanon. Hij bestaat voornamelijk uit weilanden, natuurlijke vegetatie, rivierland en dennenbossen. Op slechts één hectare (0,2%) van het hele gebied staan gebouwen, de rest is natuur. Veel trekvogels vinden hier een rustplaats. De Bisri-vallei heeft een rijke historie: hij lag op de oude handelsweg die Sidon met Damascus verbond, en die deel uitmaakte van de Zijderoute. De vallei ligt bezaaid met Romeinse ruïnes, ook vind je er de Mar Mousa-kerk en zo’n 75 andere archeologische bezienswaardigheden.

Water

Het idee voor een dam in Bisri Valley is niet nieuw: het Amerikaanse Bureau of Reclamation stelde het al in 1953 voor. Maar het werd pas menens toen het Libanese Ministerie van Energie en Water in 2010 een nieuwe nationale strategie voor water ontwikkelde. Die omvatte onder meer een dam in de Bisri-vallei, aan de Bisri-rivier tussen de Chouf- en Jezzine-regio’s, 395 meter boven de zeespiegel. De dam zou een opslagcapaciteit van 125 miljoen kubieke meter water hebben, de op een na grootste van het land. Doel van het project was om drinkwater te leveren aan de regio Groot-Beirut en om 11,2 MW aan waterkracht op te wekken.

Het Bisri-project was niet de enige dam die de Libanese regering had gepland. Eerder werd de lokale bevolking al opgeschrikt door allerlei activiteiten in het dorp Janneh, zoals boren en het omzagen van bomen. En er kwamen dammen in Balaa, in Hammana, Brissa en in Mseilha. Milieugroeperingen en lokale bewoners namen samen een reeks initiatieven met een gemeenschappelijke slogan: ‘Nee tegen willekeurige dammen’ (#NoDam #SaveLebanon). Paul legt uit: ’We hebben de ecologische en economische kosten van de dammen aan het licht gebracht. Wij milieuactivisten willen niet alleen mooie plekken beschermen, we geven ook ruchtbaarheid aan dit soort schadelijke projecten. Het punt is dat ze niet legaal zijn, aangezien er geen milieueffectstudies zijn uitgevoerd.’

Overheid en Wereldbank

In november 2015 kwam het parlement (dat zijn termijn onrechtmatig had verlengd in een periode dat Libanon geen president had, maar dat is een ander verhaal) bij elkaar om overeenstemming te bereiken over een ​​lening van de Wereldbank voor het Bisri-damproject. Omdat dit niet de eerste dam in Libanon was, was er tegen die tijd een wijdverspreid besef van de impact op de natuur en op de lokale bevolking. De campagnes tegen de Janneh-, Balaa-, Mseilha-projecten waren niet succesvol, maar kregen wel brede aandacht in de media en bij sociale media. ‘We namen een beslissing’, zegt Paul. ‘Alle mensen uit Janneh, Balaa, Bisri, Dannaiye en de aangrenzende regio’s kwamen samen om onze opties te bespreken. Na al deze mislukkingen lag er nu een plan voor een dam in Bisri. Wat moesten we doen?’

Paul Abi Rached met megafoon

In juli 2017 troffen de activisten voor het eerst werknemers van de Wereldbank in Libanon. Er  werd een videoconferentie belegd met Libanese experts en deskundigen van de Wereldbank. ‘We hebben niet alleen aan demonstraties en petities gedaan, snap je,’ zegt Paul. ‘We begonnen een dialoog. Over de vele redenen waarom de dam een ​​slecht idee was, zowel economisch als geologisch. We vroegen of ze alternatieve mogelijkheden hadden verkend. Dit alles hebben we  besproken met de experts van de Wereldbank.’  In augustus 2018 dienden de activisten een klacht in tegen de Wereldbank en in oktober 2018 kwam het inspectiepanel van de Wereldbank naar Libanon, maar dit leidde niet tot een wijziging van de plannen. Het project werd niet geannuleerd.

De druk op de activisten nam toe. Paul: ‘Toen besloten  wij, milieuactivisten, dat er een campagne moest komen buiten de milieubeweging. Een grotere campagne, waar ook oppositiepartijen, experts en andere belanghebbenden bij betrokken waren. Hier begon ‘Save the Bisri Valley’.’

Het spandoek van de campagne werd een bekend beeld dat bij veel protesten te zien was. Er werd een campagneliedje gecomponeerd en de groepen startten een petitie die in november 2018 door 140.000 mensen was ondertekend. Desondanks begonnen aannemers in februari 2019 met het opzetten van containers in de Bisri-vallei.

Flyer waarin alternatieven voor de dam worden beschreven

Gedurende 2019 waren er elke week demonstraties. Paul en zijn collega Roland Nassour werden uitgenodigd in Irak voor een bijeenkomst van milieugroeperingen vanuit de hele wereld, georganiseerd door mensen van de ‘Save the Tigris’ -campagne. De Bisri-campagne werd opgepakt door internationale media en door organisaties zoals International Rivers. Het droeg allemaal bij aan toenemende druk op de publieke opinie, het parlement en de Wereldbank. ‘Misschien’, zegt Paul, ‘maakte de Bisri-campagne de weg vrij voor de landelijke revolutie die begon in oktober 2019, toen grote menigten eisten dat politici zouden aftreden.’

Tegen 2020 begon de stemming eindelijk te veranderen bij de beleidsmakers en de financieringsinstellingen. Sommige politieke partijen gingen de Save the Bisri Valley campagne steunen. De Wereldbank verzocht de regering om de dialoog aan te gaan met het maatschappelijk middenveld en met de lokale bevolking van Bisri Valley. Maar de activisten wilden het ministerie van Water en Energie niet langer ontmoeten en de dialoog mislukte.

In juli gingen de demonstraties door. Toen op 4 augustus de haven van Beiroet voor een groot deel explodeerde, droeg dit bij aan de enorme woede van de Libanese burgers over het gebrek aan professionaliteit binnen de ministeries en de openbare instellingen. Als het leiderschap deze hoeveelheid chemicaliën niet zou kunnen beheren, hoe zou het dan de bouw van een dam kunnen controleren die honderdvijf miljoen kubieke meter water bevat en zich over een geologische breuklijn uitstrekt?

De Libanese diaspora in Amerika, Duitsland en Afrika steunde de campagnes en zette de Wereldbank onder druk om de financiering stop te zetten. De Groenen in het Duitse parlement hebben de Duitse regering gevraagd om geen Duits geld beschikbaar te stellen voor de financiering van de Bisri-dam via de Wereldbank.

Alle inspanningen wierpen uiteindelijk vruchten af. Op 5 september 2020 besloot de Wereldbank een definitief om de lening stop te zetten:

Beiroet, 5 september 2020 – De Wereldbank heeft vandaag de Libanese regering op de hoogte gebracht van haar besluit om de niet-uitbetaalde fondsen in het kader van het Water Supply Augmentation Project (Bisri Dam Project) te annuleren wegens niet-voltooiing van de taken die noodzakelijk zijn voordat er kan worden begonnen met de bouw van de Bisri-dam.

Het geannuleerde deel van de lening bedraagt 244 miljoen Amerikaanse dollar en de annulering is onmiddellijk van kracht.

(de volledige tekst van de verklaring is hier te vinden).

Wat maakt een campagne succesvol?

De ‘Save the Bisri Valley’ -campagne is een leerzaam voorbeeld van campagnevoeren tegen milieuonrechtvaardigheid. De campagne had de volgende belangrijke elementen:

Samenwerking:

De campagne was een gezamenlijke inspanning van lokale en nationale bewegingen en initiatieven. Lokale, nationale en internationale activisten slaagden erin één consistente boodschap uit te dragen, en dat was zeer effectief.

Multidisciplinaire en inclusieve aanpak:

De betrokkenheid van experts, specialisten en advocaten hielp bij het analyseren en bespreken van de zaak vanuit verschillende invalshoeken (ecologisch, economisch, geologisch, historisch, cultureel, legaal), bovendien in samenspraak met de lokale bevolking en mensen die al generaties lang in het gebied wonen en werken.

Multisectoriële activiteiten:

De campagne richtte zich tot de publieke opinie, parlementsleden, relevante ministeries, maar ook tot de (internationale) financieringsinstellingen en zelfs politieke partijen in Europese landen.

Geduld en timing:

De campagne werd ontwikkeld in een tijd waarin de milieubeweging zich erg gefrustreerd voelde nadat campagnes tegen andere damprojecten waren misluk. De campagneboodschap vond weerklank door de wijdverspreide woede onder Libanezen over corruptie en slecht leiderschap, wat bleek toen de volksrevolutie in oktober 2019 ontvlamde. Tegelijkertijd is het uiteindelijke succes ook te danken aan het geduld en de volharding van de activisten.

Materiaal:

Een vaste fotograaf maakte deel uit van de campagne en legde alle activiteiten vast. Er werden flyers, brochures en foto’s gedeeld waarin werd uitgelegd wat er op het spel stond, alternatieve oplossingen werden voorgesteld en er werd opgeroepen tot actie. Dit was belangrijk, als informatiebron om de boodschap van de Wereldbank (die uiteraard meer geld heeft te besteden aan PR en communicatie) tegen te gaan. De banner ‘Save the Bisri Valley’ werd gedragen bij elke protestactiviteit in het land, en werd een bekend beeld in de hoofden van mensen.

Gepassioneerde campagneleiders en veel vrijwilligers

Paul: ‘Ik moet de duizenden burgers bedanken die hebben geholpen het damproject te stoppen.’ Volgens hem waren vrouwen de speerpunt van de beweging. ‘Wij, de mannen, deden de verdediging, het waren de vrouwen die naar voren gingen om zich tegen dit project te verzetten.’

  Hier de volledige presentatie van Paul in het Arabisch

bekijken op ons YouTube-kanaal.

Sylva van Rosse is mede-oprichter van Het Grote Midden Oosten Platform. In haar werk maakt ze de Arabische wereld toegankelijk voor Europese actoren die willen werken aan een gedeelde toekomst.

Vanessa Lambrecht is expert en bestuurslid bij Het Grote Midden Oosten Platform. Zij is arabiste en heeft een grote interesse in hedendaagse ontwikkelingen in de regio.

Recente berichten

Recente reacties

    Archieven

    Categorieën

    Meta

    Deze website gebruikt cookies om uw ervaring te verbeteren. Door op de 'accepteer' knop of andere links in de site te klikken, geeft u aan hiermee akkoord te gaan.